W sztuce ludowej naszego kraju tkactwo zajmuje jedno z czołowych miejsc. Jest ono prastarą, powszechną i tradycyjną twórczością zbiorową o wyraźnych cechach artystycznych. Wśród tkactwa ludowego poszczególnych regionów Polski ciekawą pozycją stanowi tkactwo opoczyńskie, wyróżniające się bogactwem tkanin o oryginalnych kompozycjach barwnych, samodzielnością wzorów i nieco odmienną techniką tkacką. Ludowe tkactwo w opoczyńskim tak jak w innych częściach kraju ma bardzo stare tradycje. Najstarsze wzmianki w literaturze wspominające o ludowych tkaninach tego regionu nawiązują do XVIII w.

Tkactwo wiejskie było najczęściej zajęciem sezonowym uprawnianym głównie przez kobiety, a umiejętności tkania przekazywano z pokolenia na pokolenie. Prawie w każdym domu znajdowało się krosno, na którym wytwarzano tkaniny, wykorzystywane później do szycia ubrań i materiałów dekoracyjnych.
Tkaniny opoczyńskie wyrabiane były głównie z tworzyw własnych, tj. przędzy lnianej i wełnianej. Dopiero w drugiej połowie XIX w. zaczęto używać kolorowej wełny. Surowce te barwiono, korzystając z naturalnych barwników roślinnych oraz innych naturalnych składników.

Haftowanie w Opoczyńskim nazywają „wysywaniem”, a nici służące do jego wykonania „zopołem”. Najdawniejsze hafty były wykonywane nićmi lnianymi własnej produkcji, farbowanymi domowymi sposobami. Wyszywaniem zdobi się męskie i kobiece koszule. W męskich najczęściej ozdabiane są kołnierzyki i mankiety, a w kobiecych przyramki i mankiety. Duże znaczenie hafciarstwo miało w tradycyjnym wnętrzu izby opoczyńskiej. Niewątpliwie wiele malowniczości i uroku dawały izbie pięknie zasłane łóżka, przykryte dywanami. Hafty stosowane są zarówno jako element zdobniczy, jak i użytkowy.

W hafcie opoczyńskim ze względu na techniki wykonania można wyróżnić dwie zasadnicze grupy:
Haft liczony – na płótnie samodziałowym ornament wykonany tą techniką składa się z linii prostych przebiegających pionowo, poziomo i ukośnie. Techniką haftu liczonego wykonywano takie ściegi, jak: przewlekany ścieg „przed igłą” i „za igłą”, „stebnówka”, półkrzyżykowe i krzyżykowe.
Haft nakładany na tkaninę, czyli haft płaski.
Najstarsze hafty to proste stebnówki. Wykonywane za pomocą prostych ściegów jednobarwnych, białych lub czarnych oraz dwubarwnych, o czerwonych i czarnych zdobieniach.

Motywami zdobniczymi były rozmieszczone symetrycznie figury geometryczne – trójkąty, romby, gwiazdki. Z czasem zaczęły pojawiać się ornamenty roślinne, a w nich płatki, kwiaty i gałązki zazwyczaj rozmieszczone symetrycznie i rytmicznie. Obecnie najbardziej powszechny, uznawany za najbardziej charakterystyczny dla opoczyńskiego, jest haft krzyżykowy.

Wycinanka jako ozdoba izby znana już była w II połowie XIX w. Wycinanki naklejano na belki przy suficie i na ściany izb, wokół świętych obrazów, okien i nad drzwiami. Wycinankami figuralnymi dekorowano ścianę pod półką, na której eksponowano talerze. Sztuka wycinania przekazywana była z pokolenia na pokolenie.

Rodzaje i formy wycinanek opoczyńskich:

Firanki – bibułkowe, białe wycinanki na okna.
Kwadraty – wielobarwne i jednobarwne.
Opoczyńskie rózgi.
Podobnie jak kwadraty, w starej wersji są wielobarwne, zdobione poprzez doklejanie drobnych kolorowych elementów. Rózgi nowsze są jednobarwne.
Wycinankarki wybierają czyste, intensywne kolory. Upodobały też sobie czerń, która w połączeniu z precyzyjnym cięciem daje graficzny wręcz efekt.
Ziela wycinanki jednobarwne (zielone) o sylwetce liścia zdobione pomponikami z bibuły.
Serca – forma ozdoby papierowej w kształcie serca o średnicy 20 cm, wypukła, obrzeżona paskiem gofrowanej bibuły i wyklejona wycinankami z motywami w różnych kolorach.

Współcześnie opoczyński kwadrat jest najczęściej jednobarwny. Starsze wycinanki wzbogacane były doklejanymi, prostymi elementami kolorystycznymi. Dominuje w nich ornamentyka ażurowa. Spotyka się także motywy roślinne, zwierzęce, antropomorficzne oraz geometryczne.

Pająki to tradycyjna forma zdobnicza wnętrza mieszkalnego, wykonana z łatwo dostępnych surowców miejscowego pochodzenia, takich jak: słoma, fasola, groch, pióra, wełna oraz z bibułki i papieru. Zwyczaj zdobienia wnętrz pająkami poprzedzało zawieszenie w izbie w okresie świąt Bożego Narodzenia tzw. „światów”, klejonych z poświęconych opłatków.
W regionie opoczyńskim występuje kilka rodzajów pająków, m.in.: pająki kuliste, tarczowe, promieniste, świecznikowe i ostrosłupowe.
Pająki kuliste, zwane inaczej „sowy”, są najstarsze i mają najprostszą konstrukcję. Składają się z jądra, które stanowi glina. W jądro wbija się promieniście kawałki słomy, które na końcach ozdabiane są kolorowymi bibułkami lub papierem.
Pająki tarczowe składają się z kwadratowej tarczy, która przeplatana jest kolorową wełną. Na nici nawlekane są słomki i „motylki” z bibuły.
Pająki promieniste wykonane są z łańcuchów rozchodzących się łukowato od punktu, w którym zostały przymocowane do pułapu. Są wykonane z kawałków słomy, kolorowego papieru i kawałków wełny.
Pająki świecznikowe zbudowane są z drewnianej obręczy owiniętej postrzępioną na końcach bibułką. Od niej odchodzą w górę nici z nałożonymi na nie ziarenkami grochu. Końce tych nitek zawieszone są w dół obręczy i ozdabiane kawałkami bibuły.
Umiejętność konstruowania pająków nie jest obecnie tak powszechna jak wycinankarstwo.

Najwcześniejsze wzmianki o pisankach odnoszą się do X w. Utrzymuje się również pogląd, że znane były już Słowianom w końcu IX w. Pisanki pełniły niegdyś znaczącą rolę w obrzędowości. Posiadały pewną symbolikę w panieńskich zalecankach, a także określoną funkcję w magii i kulcie zmarłych. Wykonywano je w okresie wiosennym, z okazji Świąt Wielkanocnych. Nikt nie może sobie wyobrazić Wielkanocy bez pisanek. Jajko jest podstawowym atrybutem tych świąt. Pisanki z Opoczyńskiego są niewątpliwie najładniejsze. Wynika to nie tylko z ich bogatego wzornictwa, ale także z istotnego znaczenia społecznego i obrzędowego. Pisanki wykonywane są techniką batikową. Najpierw nanosi się odpowiednim pisakiem wzór woskiem (czynność tę określa się mianem „pisania”), a następnie jajko jest barwione. Po usunięciu wosku uwidaczniają się motywy zdobnicze w kolorze skorupki. Pisanki mogą mieć wzór w układzie poziomym (szlaczki) i kompozycję pionową (duże motywy na przeciwległych ściankach jajka). Motywy zdobnicze tradycyjnych opoczyńskich pisanek są bardzo różnorodne – geometryczne, roślinne, a także antropo- i zoomorficzne. Wśród motywów geometrycznych znajdują się: „płotki”, „pazurki”, „krzoki”, „sosenki”, „palmy”, a wśród antropo- i zoomorficznych: „dzieuski”, „choposki”, „ptoski”.

Charakterystyczną ozdobą domowego ołtarzyka zarówno małego, na półce zawieszonej na ścianie, jak i większego, na stole, były dwa symetrycznie umieszczone bukiety na patyku (rózgi).
Mistrzostwo poszczególnych kwiaciarek przejawia się w doborze kolorów i w formowaniu pojedynczych kwiatów, a przede wszystkim w komponowaniu z nich większych dekoracji. Kompozycje takie miały różne zastosowanie. We wnętrzu mieszkalnym najbardziej zdobnicza była galeria obrazów świętych obramowanych bibułkowymi „koronkami”. Barwne kwiaty z bibułki dodawane są do różnego typu pająków, palm wielkanocnych, wieńców dożynkowych i jako różnego rodzaju akcesoria weselne. Często przyozdabia się nimi przydrożne kapliczki. Rodzaj wykonywanych prac uzależniony jest od inwencji twórczej danej osoby. Prace te wykonują nie tylko osoby mające duży dorobek twórczy, ale również osoby z młodego pokolenia, których przybywa z roku na rok.

Dawna rzeźba nawiązywała do tematyki sakralnej. Najczęściej były to kapliczki przydrożne z umieszczoną w niszy postacią świętego. Dominowała postać Chrystusa Frasobliwego, czasem postać Chrystusa Ukrzyżowanego, Chrystusa z otwartym sercem, Matki Bożej, św. Jana Nepomucena, św. Floriana. Później rzeźbiarze rozszerzyli zakres prac na tematykę świecką, przedstawiając sceny rodzajowe z życia wsi, postacie znane z własnego otoczenia czy postacie historyczne. Rzeźby wykonywano najczęściej w drewnie lipowym. Były to rzeźby pojedyncze, wielopostaciowe, w formie rzeźby pełnej lub płaskorzeźby. Niektóre posiadają barwną polichromię.